توهین و فحاشی و طرح دعاوی مربوط به آن با دارتوت

متاسفانه به دلیل ضعیف شدن بنیانهای اخلاقی و پایین بودن آستانه تحمل مردم وقوع آن در کشورمان رو به افزایش است از اقسامی برخوردار می‌باشد:

• توهین ساده

این نوع توهین عبارت از توهین و اهانتی است که علی رغم دارا بودن وصف مجرمانه از هیچ کیفیت مشدده‌ای برخوردار نیست لاکن گاه مجازات جرم توهین به دلیل وجود کیفیت مشدده تشدید می‌شود.

این جرم در ماده ۶۰۸ قانون تعزیرات مصوب سال ۱۳۷۵ پیش بینی شده است که مقرر می‌دارد:(توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.) همچنین در ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ به عنوان یک جرم قابل گذشت شناخته شده است که طبق تبصره یک ماده ۱۰۰ قانون مجازات اسلامی شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات منوط به شکایت شاکی و عدم گذشته وی است.

• توهین مشدد

گاه قانونگذار توهین را به اعتبار شخصیت و مقام طرف اهانت تشدید کرده و مجازات بیشتری را برای آن مقرر کرده است نمونه این نوع توهین متعدد می‌باشند که اشاره می‌کنیم:

الف-توهین به رهبر قبلی و فعلی : این نوع توهین در ماده ۵۱۴ قانون تعزیرات پیش بینی شده به موجب ماده مذکور:( هرکس به حضرت امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری به نحوی از اهانت نماید به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم خواهد شد.)

رسیدگی به این جرم به موجب بند ۲ ماده ۵ قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب سال ۱۳۷۳ در صلاحیت دادگاه انقلاب می‌باشد. برای شمول ماده ۵۱۴ توهین چه با فعل چه با گفتار یا اشاره صحیح و یا نوشته کفایت می‌کند در ضمن برخلاف ماده ۶۰۹ راجع به توهین به مقامات دولتی پایین‌تر در ماده ۵۱۴ هیچ شرطی از لحاظ توهین در حال انجام وظیفه یا وظیفه باشد پیش بینی نشده است بنابراین توهین به رهبری حتی بنا به انگیزه‌های کاملاً شخصی و در وظیفه نیز مشمول این ماده قرار می‌گیرد.

ب-توهین به سایر کارکنان و مقامات دولتی ایران : ماده ۶۰۹ قانون تعزیرات مصوب سال ۱۳۷۵ اعلام می دارد :(هر کس با توجه به سمت به یکی از روسای سه قوه یا معاونان رئیس جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان یا کارکنان وزارتخانه‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین ۳ تا ۶ ماه حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزیه نقدی محکوم می‌شود.)

اشخاص مورد حمایت در این ماده کارکنان دولت می‌باشند و نه سایر اشخاص. هرچند که نوع رابطه استخدامی آنها با دولت رسمی پیمانی و غیره مهم نیست. اهانت و فحاشی نسبت به کارشناس تنها به عنوان یک فرد قابل تعقیب است.به علاوه اشخاص مورد حمایت در ماده به قید حصری معین شدند بنابراین نمی‌توان اشخاص دیگری چون اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام یا شورای امنیت ملی یا دیگر نهادهایی از جمله وزارتخانه‌ها و موسسات و شرکت‌ها و دولت‌های شهرداری یا سایر نهادهای مذکور در قانون نباشند تحت شمول ماده قرارداد.

برای شمول ماده ۶۰۹ تحقق دو شزط ضرورت دارد:

 ۱.اینکه توهین با توجه به سمت شخص مورد توهین انجام گیرد یعنی اینکه توهین کننده به مقام طرف آگاه باشد.

۲. توهین در حال انجام وظیفه یا به سبب آن باشد. بنابراین توهین به دادرس دادگاه در هنگام که وی پشت میز کار خود مشغول کار است حتی اگر به دلیل وجود یک اختلاف شخصی به نوبه توهین کننده و بی ارتباط به سمت دادرس صورت گرفته باشد مشمول ماده ۶۰۹ خواهد شد.

ج-توهین به مقامات سیاسی خارجی : بر اساس ماده ۵۷ قانون تعزیرات مصوب سال ۱۳۷۵:(هرکس علنا نسبت به رئیس کشور خارجی،نماینده سیاسی آنها که در قلمرو خاک ایران وارد شده است توهین نماید به ۱تا ۳ماه حبس محکوم می‌شود.مشروط به اینکه در آن کشور نیز در مورد مذکور نسبت به معامله متقابل بشود.)

اشخاص مورد حمایت در این ماده باید  رئیس دولت یا نماینده سیاسی آنها باشد به شرط اینکه به قلمرو خاک ایران وارد شده باشند و به هر نحو چه باکلام و چه با فعل یا کتابت یا اشاره صریح به آنها توهین شود.برای شمول ماده ۵۱۷ وجود سه شرط ضروری است :

۱-توهین باید علنی باشد و به عبارت دیگر در حضور حداقل یک نفر شخص دیکر

۲-در معابر و اماکن عمومی انجام گیرد

۳-اعمال مجازات ماده ۵۱۷ مشروط برعمل متقابل شده است یعنی اینکه در قوانین آن کشور نیز جرم متشابه این پیش بینی شده باشد.

قانون برخلاف جرم توهین و سوء قصد به مقامات دولتی ایران توهین به مقامات سیاسی خارجی و سو قصد به آنها را یک جرم با ماهیت خصوصی دانسته است.

د-توهین به صاحبان حرفه و مشاغل خاص : گاه در قوانین مختلف توهین به صاحبان حرفه‌ها و مشاغل خاص جرم انگاری شده است برای مثال ماده ۲۰ لایحه قانون استقلال کانون وکلای دادگستری مصوب سال ۱۳۳۳ برای توهین به وکیل دادگستری در حین انجام وظیفه وکالتی یا به سبب آن مجازات حبس از ۱۵ روز تا ۳ ماه را تعیین کرده است همین مجازات مطابق ماده ۲۰ لایحه قانونی مربوط به استقلال کانون کارشناسان رسمی مصوب سال ۱۳۵۷ برای کسانی که در حین انجام وظیفه کارشناسی یا به سبب آن نسبت رسمی دادگستری توهین نمایند پیش بینی شده است. قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب نیز در مواد ۴۶ ۴۸ و ۴۹ به ترتیب مجازات‌هایی را برای توهین به نگهبان یا مراقب در رابطه با انجام توهین به مافوق در حین خدمت یا در ارتباط با آن و توهین به افراد تحت امر پیش بینی کرده است. اینجا جرایم تنها از سوی نظامیان قابل ارتکاب می‌باشد

و-توهین به اعتبار جنسیت یا سن طرف توهین : در یک مورد در قانون ایران زن بودن یا صغیر بودن قربانی جرم توهین موجب تشدید مجازات دانسته شده است. به موجب ماده ۶۱۹ قانون تعزیرات:(هر کس در اماکن عمومی معابر،متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات و حیثیت به آنان توهین نماید به حبس از ۲ تا ۶ ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.)

به نظر می‌رسد که در این ماده منظور از تعرض دست درازی و ایجاد مزاحمت جسمانی است و منظور از اطفال کودکانی هستند که بر اساس ماده قانون مدنی و ماده ۱۴۷ قانون مجازات اسلامی به سن بلوغ شرعی نرسیدند. معابر محله ها و محل های رفت و آمد داخلی و خارج شهر مثل کوچه و منظور از اماکن عمومی کلی اماکن است که رفت و آمد یا حضور اشخاص در آنجا برای مردم یا طبقات خاصی از مردم آزاد باشد مثل مسجد،هتل،دانشگاه،سینما و نظایر آنها.

برخلاف جرم توهین ساده،جرم موضوع ماده ۶۱۹ در ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی از جرایم قابل گذر ذکر نشده است بنا به تصریح ماده ۶۱۹ شرط تحقق این جرم آن است که توهین به شان و حیثیت قربانی جرم باشد بنابراین توهین به یک روسپی خیابانی از شمول این ماده خارج بوده و ممکن است در صورت وجود شرایط‌ مشمول  حکم توهین ساده موضوع ماده ۶۰۸ یا به دلیل جریحه‌دار کردن فتاح عمومی مشمول قسمت اخیر ماده ۶۳۸ قانون تعزیرات گردد.

ه-توهین به اعتبار قداست طرف طرف توهین : توهین به مقدسات دینی در ماده ۱۳ قانون تعزیرات اعلام می‌دارد:( هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیای عظام یا ائمه طاهرین یا حضرت صدیقه طاهره سلام الله اهانت نماید اگر مشمول حکم ساب النبی باشد اعدام می‌شود و در غیر این صورت به حبس از ۱ تا ۵ سال محکوم خواهد شد.) در ماده مورد اشاره منظور از ائمه طاهرین دوازده امام علیه السلام می‌باشد که مورد قبول شیعیان اثناعشری هستند و منظور از  حضرت صدیقه طاهره نیز حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیه می‌باشد. در مورد انبیا عظام نباید تصور کرد که منظور از آنها با توجه به کار رفتن صفت عظام تنها پیامبران بزرگ هستند بلکه در اینجا واژه عظام از حیثیت تعظیم و تکوین به کار رفته منظور از مقدسات اسلام نیز در درجه اول ذات بار و تعالی و پس از آن همه مکان‌ها،چیزها و اشخاصی هستند که از نظر موازین دین اسلام مقدس و قابل احترام محسوب می‌شوند مثل قرآن کریم یا کعبه یا مزار پیامبر و امامان علیه السلام و یا شخصیت‌های مورد احترام سایر مسائل که از نظر اسلام هم واجب التعظیم هستند.

اهانت و توهین می‌تواند علاوه بر گفتار با فعل و کتابت یا حتی با اشاره به اشاره شرط صراحت انجام شود مثل اینکه کسی در یک روز عزاداری مذهبی به قصد اهانت با لباسی سراپا قرمز رنگ در معابر عمومی به شادی و هلهله بپردازد یا کتاب آسمانی را بسوزاند یا محل مزارهای شریف را با زباله چیزهای دیگر آلوده کند.