ارث چیست و چگونه تقسیم می شود؟
مسائل مرتبط با ارث و میراث ممکن است منجر به دعاوی و اختلافات خانوادگی شوند. به دلیل پیچیدگی قوانین مربوط به تقسیم ارث و همچنین عدم آگاهی طرفین از جزئیات حقوقی، حضور یک وکیل ارث در راه حل این مسائل بسیار مهم است. وکیل ارث متخصص در زمینه حقوق میراث و امور مرتبط با ارث است و می‌تواند به شما کمک کند تا مسائل حقوقی را در این زمینه به درستی درک کنید. او می‌تواند به شما در تعیین حقوق و اختیارات وارثان، تفسیر قوانین مربوط، ترتیب اسناد و مدارک مورد نیاز، و حل اختلافات خانوادگی کمک کند. با کمک وکیل ارث، امکان دارد مسائل به شکلی حل شوند که عدالت به همراه صلح و توافق در خانواده حفظ شود. همچنین، وکیل می‌تواند شما را در مسیر درست قانونی هدایت کند و از وقوع مشکلات بیشتر جلوگیری کند.
گروه حقوقی دارتوت با کمال میل و با داشتن بهترین وکلای پایه یک دادگستری در دعاوی مربوط تقسیم ارث مشاوره های تخصصی و راه کار های لازم کیفری و حقوقی را در اختیار مراجعین و موکلین خود قرار دهد تا در پروسه حقوقی و کیفری دعاوی مربوط به ارث دچار مشکل نشوند. شما می‌توانید برای دریافت فقط مشاوره حضوری یا آنلاین همین حالا با همین حالا با شماره‌های 09128508709، 09904040616 یا 02188799791 تماس بگیرید و دعاوی حقوقی خود را با اطمینان کامل به ما بسپارید. همچنین این مقاله به جهت شناخت مبحث ارث ،شرایط و اختلافات ناشی از آن برای شما عزیزان نوشته شده است.
تعریف و ماهیت ارث
ارث یک مفهوم حقوقی و مالی است که به اموال و حقوقی اشاره دارد که پس از مرگ یک فرد (مورث یا متوفی) به بازماندگان او منتقل می‌شود. این اموال ممکن است شامل دارایی‌های مالی، ملکی، یا حقوق دیگر باشد که متوفی در زندگی خود به آنها دارای حق بوده است.
فرآیند انتقال این اموال به بازماندگان به وسیلهٔ یک مجموعه از قوانین و مقررات حقوقی که به ارث‌بردن یا انتقال اموال از فرد فوت‌کرده به افراد دیگر می‌پردازد، کنترل می‌شود.در این سیاق، متوفی یا مورث فردی است که دیگر درگذشته و ارث خود را به بازماندگان خود ترک کرده است. بازماندگان که از متوفی ارث می‌برند، وارث نامیده می‌شوند. مفهوم ترکه یا ارث به اموال و حقوقی اطلاق می‌شود که از سوی متوفی به وارثان خود منتقل می‌شود و ممکن است توسط مقررات قانونی یا وصیت‌نامه‌های ایشان مشخص شود.
طبقات ارث در قانون مدنی
در قانون مدنی، طبقات ارث به دسته‌بندی افراد و حقوق وارثان بر اساس موارد مختلف می‌پردازد. طبق ماده ۸۶۲ قانون مدنی ایران، طبقات ارث به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱.سهم الإرث طبقه اول: در طبقه اول ارث، سهم الارث به افرادی که مستقیماً وارث متوفی هستند تعلق می‌گیرد. این افراد عبارتند از:
- پدر: پدر متوفی، در صورت عدم وجود فرزندان مستقیم، حق بهره‌مندی از سهم الارث را دارد.
- مادر: مادر نیز به عنوان وارث در طبقه اول حساب می‌شود و در صورتی که فرزندان مستقیم متوفی وجود نداشته باشند، حق سهم ارث را دارد.
- فرزندان: اگر فرزندانی وجود داشته باشند، آنها نیز به عنوان وارثان در طبقه اول محسوب می‌شوند.
در صورتی که فرزندان فوت کرده باشند، نوه‌های متوفی نیز جایگزین فرزندان محسوب می‌شوند و سهم الارث به آنها تعلق می‌گیرد.
مقدار سهم الارث در هر دسته از این وارثان بر اساس مفاهیم حقوقی و شرایط مختلف تعیین می‌شود. قانون مدنی جزئیات دقیقی در مورد تقسیم این سهم‌ها و ارث‌بری در هر طبقه از وارثان فراهم کرده است.
۲.سهم الإرث طبقه دوم: در طبقه دوم ارث، وارثان نسبی و افرادی که به دورتر از طبقه اول نسبت به متوفی هستند، حق بهره‌مندی از سهم الارث را دارند. این افراد عبارتند از:
- پدربزرگ: در صورتی که پدر متوفی و فرزندان مستقیم و نسبی وجود نداشته باشند، پدربزرگ حق سهم الارث را دارد.
- مادربزرگ: مادربزرگ نیز اگر فرزندان مستقیم و نسبی متوفی وجود نداشته باشند، حق سهم الارث را دارد.
- برادران و خواهران: اگر پدر و مادر متوفی نباشند و فرزندان مستقیم نیز وجود نداشته باشند، برادران و خواهران متوفی حق بهره‌مندی از سهم الارث را دارند.
در صورت فوت همهٔ برادران و خواهران، فرزندان آنها نیز جزء این طبقه قرار می‌گیرند و سهم الارث به آنها منتقل می‌شود.
مانند طبقه اول، مفاهیم حقوقی و شرایط دقیقی تعیین کننده مقدار سهم الارث در هر دسته از این وارثان هستند و قانون مدنی مفصلی در مورد تقسیم این سهم‌ها فراهم کرده است.
۳.سهم الإرث طبقه سوم: در طبقه سوم ارث، افرادی که به دورتر از طبقه دوم نسبت به متوفی هستند، حق بهره‌مندی از سهم الارث را دارند. این افراد عبارتند از:
- دایی‌ها و عمه‌ها: در صورتی که پدر و مادر متوفی و فرزندان مستقیم و نسبی وجود نداشته باشند، دایی‌ها و عمه‌ها حق سهم الارث را دارند.
- خاله‌ها و عموها: همچنین خاله‌ها و عموها نیز اگر فرزندان مستقیم و نسبی متوفی وجود نداشته باشند، حق بهره‌مندی از سهم الارث را دارند.
- فرزندان دایی‌ها، خاله‌ها، عمه‌ها و عموها: در صورت فوت همهٔ اعضای این طبقه (دایی‌ها، خاله‌ها، عمه‌ها، عموها)، فرزندان آنها نیز جزء این طبقه قرار می‌گیرند و سهم الارث به آنها منتقل می‌شود.
نکته مهمی که به آن اشاره کردید، درست است. اگر حداقل یک نفر از اعضای طبقه قبل (طبقه دوم یا طبقه اول) زنده باشد، افراد طبقه‌های بعدی از ارث محروم می‌شوند.
ارث بردن زوجین از یک دیگر
در قانون مدنی، سهم الارث همسر متوفی تحت هر شرایطی حق بهره‌مندی از ارث متوفی را دارد. این سهم الارث به عنوان یکی از طبقات ارث به همسر تعلق می‌گیرد. در حقیقت، همسر متوفی در ترتیب اولین طبقه ارث‌بری (طبقه اول) قرار می‌گیرد و حتی اگر وارثان دیگری نیز وجود داشته باشند، همسر متوفی همچنان به عنوان یک وارث در این طبقه محسوب می‌شود.
میزان سهم الارث همسر متوفی به وابستگی به وجود وارثان دیگر و شرایط حاکم بر موضوع متفاوت است. برای درک دقیق‌تر وضعیت خاص، بهتر است با یک وکیل ارث مشوره کنید. وکیل ارث می‌تواند شما را در مورد حقوق و تقسیم ارث همسر متوفیتان راهنمایی کند و به شما کمک کند تا مسائل مرتبط با این زمینه را به درستی درک کنید.
۱.سهم الإرث شوهر:در قانون مدنی ایران، سهم الارث شوهر از اموال به جا مانده همسرش تاکید بر وجود یا عدم وجود فرزندان مشترک دارد. بر اساس این قانون:
- در صورت وجود فرزند یا فرزندان:اگر همسر متوفی فرزند یا فرزندان داشته باشد، سهم الارث شوهر به اندازه یک چهارم از اموال باقی‌مانده خواهد بود.
- در صورت عدم وجود فرزند:اگر همسر متوفی فرزندی نداشته باشد، سهم الارث شوهر به اندازه یک دوم از اموال باقی‌مانده خواهد بود.
- در صورت عدم وجود وارث دیگری به جز همسر: اگر زن متوفی هیچ وارثی به جز همسر خود نداشته باشد، تمام اموال به شوهر او می‌رسد.
۲.سهم الإرث زن: در قانون مدنی ایران، سهم الارث زن از اموال شوهر خود به وابستگی به وجود یا عدم وجود فرزندان مشترک است. بر اساس این قانون:
- در صورت وجود فرزند یا فرزندان: اگر زن متوفی فرزند یا فرزندان با شوهر خود داشته باشد، سهم الارث زن به اندازه یک هشتم از اموال باقی‌مانده خواهد بود.
- در صورت عدم وجود فرزند: اگر زن متوفی فرزندی نداشته باشد، سهم الارث زن به اندازه یک چهارم از اموال باقی‌مانده خواهد بود.
- در صورت عدم وجود وارث دیگری به جز همسر: اگر شوهر به جز همسر خود وارث دیگری نداشته باشد، زن تنها سهم الارث خود را که به اندازه یک چهارم است ارث می‌برد.
- در صورت داشتن چند همسر:اگر مرد چند همسر داشته باشد، اموال او به صورت مساوی بین همسران تقسیم می‌شود. هر همسر به نسبت به تعداد همسران، سهم الارث خود را از اموال مرد می‌برد، که ممکن است یک چهارم یا یک هشتم باشد.
ارث بردن از فرزند
در شرایطی که تنها بازمانگان متوفی شامل پدر و مادر باشند و فرزندی (اولاد یا نوه) وجود نداشته باشد، تقسیم ارث به شیوه خاصی انجام می‌شود. در این صورت، ارث فرزند (اولاد) متوفی بر سه قسمت تقسیم می‌شود، که دو سوم به پدر و یک سوم به مادر می‌رسد.
این تقسیم ارث به این معناست که دو سوم از اموال فرزند متوفی به پدر متوفی تعلق می‌گیرد و یک سوم باقی‌مانده به مادر متوفی می‌رسد. این نسبت تقسیم بر اساس قوانین مربوط به ارث‌بری در موارد خاص تعیین شده و به این ترتیب است که در صورت نبود فرزند یا نوه، اولویت ارث‌بری به پدر و مادر می‌رسد و تقسیم اموال بین آنها به نسبت معینی انجام می‌شود.
همین الان مشاوره بگیر
ارث بردن خواهر و برادر از یکدیگر
تقسیم ارث بین خواهر و برادر در شرایط مختلف به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود. در زیر، توضیحات بیشتری در مورد تقسیم ارث بین خواهر و برادر در موارد مختلف آورده شده است:
- تنها یک برادر یا یک خواهر:اگر متوفی تنها یک برادر یا یک خواهر داشته باشد، تمام اموال به او می‌رسد.
- دو یا چند برادر:اگر دو یا چند برادر داشته باشد، تمامی اموال به مقدار یکسان بین آنها تقسیم می‌شود.
- دو یا چند خواهر:اگر دو یا چند خواهر داشته باشد، تمام اموال به مقدار یکسان بین آنها تقسیم می‌شود.
- برادر و خواهر:اگر همزمان خواهر و برادر داشته باشد، برادر دو برابر خواهرش ارث می‌برد.
- خواهر یا برادر هم‌خون مادری:اگر متوفی خواهر یا برادری داشته باشد که از مادر فقط نسبت خونی داشته باشند (و خواهر و برادر هم‌خون پدری نداشته باشد)، اموال به تساوی بین آنها تقسیم می‌شود.
- خواهر و برادر هم‌خون مادری و پدری: اگر متوفی چند خواهر یا برادر هم‌خون پدری و چند خواهر و برادر هم‌خون مادری داشته باشد، یک سوم اموال به خواهر و برادر هم‌خون مادری می‌رسد که به تساوی بین آنان تقسیم می‌شود و بقیه به نسبت دو به یک بین برادر و خواهر هم‌خون پدری تقسیم خواهد شد.
- خواهر یا برادر هم‌خون مادری و ترکیب با هم‌خون پدری: اگر متوفی چند خواهر یا برادر هم‌خون پدری و یک خواهر یا یک برادر هم‌خون مادری داشته باشد، یک ششم اموال به خواهر یا برادر هم‌خون مادری می‌رسد و بقیه به نسبت دو به یک بین برادر و خواهر هم‌خون پدری تقسیم خواهد شد.
مراحل تقسیم ارث
تقسیم ارث به مراحل مختلفی تقسیم می‌شود و توسط شورای حل اختلاف انجام می‌پذیرد. در ایران، این مراحل عبارتند از:
۱.درخواست تقسیم ارث: ابتدا، ورثه متوفی برای تقسیم ارث باید درخواست تقسیم را از طریق یک وکیل ارث به شورای حل اختلاف ارث ارائه دهند.
۲.دریافت گواهی انحصار وراثت: هر یک از ورثه می‌توانند به صورت جداگانه درخواست تقسیم ارث کنند و وکیل ارث برای دریافت گواهی انحصار وراثت نیاز به مدارک مورد نیاز دارد. این مدارک شامل شناسنامه و گواهی فوت متوفی، استشهادیه در دفاتر اسناد رسمی، عقدنامه (در صورت متأهل بودن متوفی) و شناسنامه ورثه متوفی می‌شود.
۳.درخواست تقسیم ارث به شورای حل اختلاف: وکیل، پس از دریافت مدارک، درخواست تقسیم ارث را به شورای حل اختلاف ارث ارسال می‌کند.
۴.آگهی در یک روزنامه محلی: شورا پس از درخواست گواهی انحصار وراثت، درخواست ورثه متقاضی را یک نوبت در یک روزنامه محلی آگهی می‌کند. در صورت عدم اعتراض در مدت یک ماه، گواهی صادر می‌شود.
۵.صدور گواهی انحصار وراثت: شورا پس از مراجعه به مراحل قانونی، گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند.
۶.طلب ارث توسط ورثه: پس از صدور گواهی، ورثه می‌توانند از ترکه متوفی، ارث خود را طلب کنند و به انجام مراحل تقسیم ارث بپردازند.
موانع ارث در قانون مدنی
شرایط و موانع ارث یکی از جنبه‌های حائز اهمیت در تقسیم ترکه بین ورثه می‌باشد. در ادامه، ماده‌های ۸۷۵ تا ۸۸۵ قانون مدنی که به شرایط و موانع ارث اشاره دارند، به صورت خلاصه توضیح داده می‌شوند:
- زنده بودن وارث در زمان فوت متوفی: این شرط از زنده بودن وارث در زمان فوت متوفی برخوردار است. همچنین، فرزند زن باردار می‌تواند ارث ببرد اگر نطفه در زمان فوت متوفی ایجاد شده باشد و نوزاد زنده به دنیا آید.
- کفر: کافران از میراث مسلمانان محروم می‌شوند. اما فرد مسلمان می‌تواند از کفر ارث ببرد. در صورتی که تنها یک فرد مسلمان در میان ورثه باشد، کل ترکه به او تعلق می‌گیرد.
- قتل: اگر ورثه متوفی یکی از ورثه را به قتل برساند، قاتل از ارث بردن محروم می‌شود. اگر قتل به صورت عمد تأیید شده باشد، محرومیت صورت می‌پذیرد.
- لعان: در صورتی که مرد همسر خود را به زنا متهم کرده و ادعای پدر بودن را منع می‌کند اما اثبات نمی‌کند، لعان صورت می‌گیرد و از ارث بردن محروم می‌شود.
- زنا زادگی: فرزندان زناکاران از آنها به ارث نمی‌برند. در صورت زنا زادگی، فرزند ناشی از این رابطه از پدر و خانواده پدری محروم می‌شود و از مادر و خانواده مادری به ارث می‌برد.
تقسیم اموال قبل از مرگ
تقسیم اموال قبل از مرگ مورث(متوفی) یا همان بخشش‌هایی که فرد در زندگی خود به دیگران می‌دهد، به عنوان هبه یا وقف شناخته می‌شود و با مفهوم ارث‌بری متفاوت است. این نوع بخشش‌ها تحت قوانین و مقررات مخصوص خود قرار دارند و به تفصیل در قوانین مربوط به هبه و وقف مورد بررسی قرار می‌گیرند.
تفاوت اصلی میان ارث و هبه در این است که ارث به توزیع دارایی‌ها بعد از مرگ فرد می‌پردازد و تحت قانون میراث قرار دارد، در حالی که هبه به انتقال مالی از فرد زنده به دیگران در زمان حیات او مربوط است. بنابراین، تأثیر هبه‌ها در تقسیم ارث بعد از مرگ فرد متوفی در نظر گرفته نمی‌شود و تقسیم اموال بین ورثه‌ها بر اساس مقررات میراث انجام می‌شود.
اختالافات ناشی از تقسیم ارث
بعد از فوت، کنترل و مالکیت اموال و دارایی‌های فرد از دست می‌رود، و اموال باقی‌مانده به وراث قانونی او تعلق می‌گیرد. در صورتی که متوفی وصیت‌نامه‌ای تدوین نکرده باشد یا وراث توان تراضی و توافق بر سر اداره و تقسیم ارث را نداشته باشند، این مسئله می‌تواند منجر به اختلافات فراوانی در میان آنها شود.
ماده ۵۸۹ قانون مدنی ذکر دارد: “هر گاه تمام شرکاء به تقسیم مال مشترک راضی باشند، تقسیم به نحوی که شرکاء تراضی نمایند بعمل می‌آید. در صورت عدم توافق بین شرکاء، حاکم اجبار به تقسیم می‌کند، مشروط بر اینکه تقسیم مشتمل بر ضرر نباشد. در این صورت اجبار جائز نیست و تقسیم باید به تراضی باشد.” وراث می‌توانند در خصوص تقسیم ارثیه مشترک با یکدیگر توافق و تراضی نمایند یا در صورت عدم توافق و اختلاف در تقسیم ارث، تقسیم مال مشترک را از دادگاه بخواهند بعد از گرفتن گواهی انحصار وراثت.
مواردی که ممکن است منجر به اختلافات در تقسیم ارث و عدم همکاری وراث شود عبارتند از:
۱.وجود آپارتمانی که برخی از وراث پس از فوت، بدون پرداخت اجاره یا وجه به سایرین، در آن سکونت دارند.
۲.اختلاف نظر یا عدم قبول ارث توسط برخی از وراث.
۳.قصد فروش سهم الارث توسط برخی از وراث که با مخالفت سایرین مواجه می‌شود.
۴.تمایل برخی وراث به تقسیم ارث بدون انحصار وراثت.
۵.عدم توافق در مورد اداره و مدیریت امور حقوقی برخی از وراث که زیر سن قانونی، بیمار یا سالخورده هستند.
۶.مسائل مربوط به پرداخت دیون و بدهی‌های فرد متوفی یا ادعاهای مختلف مبنی بر حق برخی به طلب‌های متوفی از بدهکاران وی.
روش های حل اختالافات ناشی از تقسیم ارث
با وجود اینکه پس از فوت فرد، اموال و دارایی‌های باقی‌مانده به صورت قهری و اجباری به ورثه‌های متوفی منتقل می‌شود، گاهی وقوع اختلافات و ناتوانی در تراضی و توافق بر سر نحوه تقسیم و مدیریت ارثیه رخ می‌دهد. راه حل‌های اختلاف در تقسیم ارث عبارتند از:
۱.گرفتن برگه گواهی انحصار وراثت: برای اینکه وراث بتوانند در سهم خود به صورت قانونی فعالیت‌هایی انجام دهند، مانند خرید، فروش، اجاره و غیره، نیاز به گواهی انحصار وراثت دارند. این گواهی توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صادر می‌شود.
دادخواست تقسیم ترکه: پس از گرفتن گواهی انحصار وراثت، می‌توانند به شورای حل اختلاف مراجعه کرده و درخواست تقسیم ترکه و تصمیم به تقسیم ارث را از آنجا بگیرند.
دادخواست تحریر ترکه: در صورت عدم شناخت کامل از دارایی‌ها یا دیون متوفی، می‌توانند دادخواست تحریر ترکه را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به شورای حل اختلاف ارائه دهند.
دادخواست مهر و موم ترکه: در صورت بیم سوءاستفاده یا تفریط در ترکه، می‌توانند به دادگاه مراجعه کرده و دادخواست مهر و موم ترکه را ثبت کنند.
دادخواست دستور فروش مال مشاعی در دادگاه: اگر شرکای وراث در فروش مال مشترک اختلاف دارند، می‌توانند از دادگاه دستور فروش مال مشاعی را بگیرند.
دادخواست نصب قیم: در مواردی که برخی از وراث محجور یا ناتوان هستند، می‌توانند از دادگاه درخواست نصب قیم را داشته باشند.
هر یک از این راه حل‌ها به تسریع فرآیند تقسیم ارث کمک کرده و از بروز اختلافات بیشتر جلوگیری می‌کند.
دعاوی مربوط به تقسیم ارث با وکلای گروه حقوقی دارتوت
در این راستا وکلای گروه حقوقی دارتوت با بهره گیری از روش های قانونی به شما کمک می کنند تا در فرآیند دعاوی مربوط به تقسیم ارث و آثار حقوقی و کیفری پس از آن تنها نبوده و در کوتاه ترین زمان ممکن و حداقل خسارت وارده در دعوای خود پیروز شوید. برای دریافت مشاوره همین حالا با ما تماس بگیرید.
همین الان مشاوره بگیر
▪ ارتباط با ما
جهت دریافت مشاوره رایگان، می‌توانید به دو صورت حضوری و تلفنی، با ما در ارتباط باشید.
آدرس: تهران، میدان ونک، خیابان گاندی شمالی، کوچه صانعی غربی، پلاک ۲۱، طبقه سوم، واحد ۳۰۳
▪ دسترسی سریع
(لطفا VPN خود را روشن کنید)
▪ آخرین مقالات دارتوت
مشاوره و تماس
وکلای گروه حقوقی دارتوت، با بهره‌گیری از روش‌های قانونی به شما کمک می کنند تا در فرآیند دعاوی مربوط به افترا و آثار حقوقی و کیفری پس از آن تنها نبوده و در کوتاه ترین زمان ممکن و حداقل خسارت وارده در دعوای خود پیروز شوید. شما می‌توانید برای دریافت مشاوره حضوری یا آنلاین همین حالا با شماره‌های 09128508709 و 09904040616 تماس بگیرید.
درخواست مشاوره تخصصی
چرا دارتوت را باید انتخاب کنید؟
سئوالات متداول
بیشترین سئوالاتی که شما از ما پرسیده‌اید و ما پاسخ داده‌ایم:
مسائل مالیاتی، همیشه پیچدگی خاص خود را دارند که نیاز است برای جلوگیری از جریمه‌های متعدد، یا کارشناسان مالیاتی مشورت نمایید.
انعقاد قرارداد، نکات بسیاری دارد که باید مفاد آن، به صورت کامل و واضح و شفاف درج شود. برای راهنمایی بیشتر، با کارشناسان دارتوت در تماس باشید.
برای دریافت اجرت المثل زن، باید به دادگاه مراجعه کرد و دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت را ارائه داد.
