تصرف عدوانی به دو دسته تقسیم بندی می‌شود که عبارتند از: تصرف عدوانی حقوقی و تصرف عدوانی کیفری

• تصرف عدوانی حقوقی : همانطور که اشاره شد تصرف عدوانی زمانی به وقوع می‌پیوندد که شخصی به ناحق و با استفاده از زور و اجبار، مال یا دارایی‌های غیرمنقولی مانند زمین یا ملک را از یک شخص دیگر تصرف می‌کند. در این شرایط، فرد متضرر از تصرف عدوانی حق دارد که در دادگاه اقدام به رفع تصرف این دارایی نماید.

بر طبق ماده ۱۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی «شخصی که قصد دارد مال مورد تصرف خود را از دست متصرف عدوانی خارج نماید، بنابر قانون، رسیدگی به این دعوا تابع تشریفات آیین دادرسی نبوده و خارج از نوبت به دعوای مطرح شده، رسیدگی می‌شود.»

برای رفع تصرف عدوانی، فرد متضرر می‌تواند دعوای حقوقی یا کیفری را در دادگاه آغاز کند. در دعوای حقوقی، دادگاه تصمیم به رفع تصرف می‌گیرد اما فرد متصرف تنها به مجازات تحت تصمیم دادگاه تحت این شرایط دچار نمی‌شود. اما در دعوای کیفری، فرد متصرف به عنوان یک جنایتکار شناخته شده و به مجازات مطابق با قوانین مجازاتی دادگاه محکوم می‌شود.

شرایطی که برای طرح دعوی تصرف عدوانی حقوقی وجود دارد عبارتند از:

۱. موضوع اختلاف باید مال غیرمنقول مانند زمین یا ملک باشد.

۲. تصرف باید به صورت اجباری و با استفاده از زور صورت گرفته باشد.

۳. خواهان باید سابقه تصرف را داشته باشد، به این معنا که قبل از تصرف ملک یا زمین توسط فرد متصرف، سکونت و تصرف در آن محل را داشته باشد.

۴. خوانده باید سابقه تصرف را نداشته باشد.

• تصرف عدوانی کیفری : تصرف عدوانی کیفری زمانی به وقوع می‌پیوندد که فردی با آگاهی از اینکه مال یا دارایی به شخص دیگری تعلق دارد، این مال را به صورت غیرقانونی تصرف کند. طبق قوانین مربوطه، این اقدام به عنوان یک جرم شناخته می‌شود و متصرف به مجازاتی محکوم می‌شود که شامل حبس و رفع تصرف می‌شود. شرایط لازم برای اثبات تصرف عدوانی کیفری عبارتند از:

۱.موضوع اختلاف باید مال غیرمنقولی مانند زمین یا ملک باشد.

۲.تصرف باید به صورت اجباری و با استفاده از زور صورت گرفته باشد.

۳.فرد مدعی دعوی تصرف باید سابقه تصرف را داشته باشد، به این معنا که قبل از تصرف مال توسط ۴.فرد متصرف، سکونت و تصرف در آن محل را داشته باشد.

۵.فرد متصرف باید سابقه تصرف را نداشته باشد.

مجازات برای متصرف مال غیرمنقول بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی شامل رفع تصرف، اعاده وضع به حالت قبل و یک ماه تا یک سال حبس می‌شود.